De Hembrug

De Hembrug

Omstreeks 1875 werd er een spoorbrug gebouwd over het Noordzeekanaal. Deze spoorbrug werd later afgebroken en in 1907 vervangen door een nieuwe en grotere brug. De tweede Hembrug.

Deze ijzeren brug van 270 meter was de grootste draaibrug van Europa. Om te kunnen draaien werden eerst de rails losgekoppeld. Daarna werd de brug enigszins opgetild en vervolgens gedraaid.

Dit gebeurde vanaf het begin automatisch.

Het perrongebouwtje

Aan het spoor kwam ook een treinhalte. Consequent werd in de dienstregeling geschreven over een halte, niet van een station. Er waren namelijk geen loketten en er was zelfs geen stationsgebouw, alleen een houten wachthokje. De halte was bestemd voor het personeel van de Artillerie Inrichtingen, voor Bruynzeel en Norit. De laatste jaren van het bestaan stopten er alleen in de spits nog treinen. Uiteindelijk werd de halte in 1982 gesloten. Een jaar later, om precies te zijn op 27 mei werd de laatste treinrit over de brug gemaakt. Deze werd vervangen door de Hemtunnel. Uiteindelijk is de tweede Hembrug 76 jaar in gebruik geweest.

Het gebeurde in die jaren wel eens dat een schip uit de koers raakte en in botsing kwam met de draaibrug. Meestal viel de schade mee, maar toch liep de brug in de loop der tijd een aantal flinke deuken op.

In 1970 richtte een Russische schip enorme schade aan. De brug en de rails waren verkreukeld. Zes weken lang was slechts één spoor beschikbaar voor het treinverkeer. Vier jaar later was het opnieuw raak toen een Amerikaans kraanschip op de brug botste en na het herstel bleef er altijd een lichte kromming over.

Toen de Hembrug niet langer in gebruik was, vroeg men zich af:“ Wat moet er met de oude brug gebeuren?” Er is nog een discussie gevoerd over de mogelijkheid de brug te behouden en ergens anders te plaatsen. Uiteindelijk werd besloten de brug te slopen. Men begon met snijbranders de brug in mootjes te hakken.

Als laatste waren in het voorjaar van 1985 de fundamenten aan de beurt. Er was drie ton dynamiet voor nodig om de pijlers op te blazen. De publieke belangstelling voor dit spektakel was enorm.

Een deel van de draaischijf van de Hembrug is bewaard gebleven en stond als monument opgesteld bij het station van Zaandam. Bij de herinrichting van het stationsgebied verdween de draaischijf tijdelijk is de opslag. Maar sinds kort is het weer mogelijk de draaischijf te zien. Daarvoor moet u naar het Hemterrein in Zaandam.

Hieronder leuke filmpjes van de Hembrug.

Het boek bevat foto's en tekeningen door J. Veth.

Wil je het bestellen? Ga naar: Nostalgie rondom de hembrug

Op bol.com staat geen afbeelding van het boek. Om toch een indruk te krijgen heb ik de omslagfoto hiernaast geplaatst.

Ik ben nog even verder gaan snuffelen naar een boek over de Hembrug en vond dit: Tussen haven en hembrug

Onderverdeeld in korte hoofdstukjes, geillustreerd met foto's, beschrijft Nita van Hagen haar meisjesjaren in Zaandam tussen 1931 en 1950. Het is een persoonlijk verhaal over haar vader die alleen voor de drie kinderen moet zorgen nadat zijn vrouw hem verlaten heeft. Ze beschrijft de armoede, de oorlog, de hongerwinter en haar werk als dienstmeisje. Helaas heb ik geen foto.