Meisjes van Verkade

Met honderden tegelijk huppelden de meisjes van Verkade ’s morgens onder de fabriekspoorten door. Ze kwamen veelal met de trein uit Amsterdam en liepen het laatste eindje samen op naar de Zaanse Westzijde waar Ericus Gerhardus Verkade in 1886 zijn broodfabriekje was gestart.

Dit familiebedrijfje groeide in honderd jaar uit tot een groot complex waar niet alleen rollen beschuit en mariabiscuits, maar ook bonbons, crackers en waxinelichtjes met duizenden tegelijk van de band rolden.

De meisjes droegen blauwe werkschorten en een haarnetje op het hoofd. Ze zaten aan de lopend band, waar ze trommels met koekjes moesten vullen. En dat moest in een razend tempo.

De meisjes van Verkade deden niet alleen lopende band werk.

Zo ontdeden ze ook de kersen van hun steeltjes en doopten ze in de brandewijn voor de kersenbonbons. Ook voorzagen ze handmatig de cafénoir-koekjes van hun koffiebruine bovenlaag.

In het Verkadepaviljoen op de Zaanse Schans staan een aantal van de originele machines opgesteld. Hier kan je zien hoe er biskwietjes en chocoladerepen werden gemaakt.

Ook kan je zelf ervaren hoe het is om Verkademeisje te zijn. Aan de lopende band moet je de verschillende koekjes in een luxe trommel doen.

Ik was er een paar jaar geleden met mijn kleindochter Gina en een vriendinnetje. Vol goede moed gingen we aan de slag. De beide meiden lukte het aardig om het tempo bij te houden, maar ik bakte er niks van.

De koekjes rolden gebroken en wel op het eind van de lopende band op de vloer. Na vijf minuten was ik al ontslagen. Gelukkig waren het geen echte koekjes. Het is allemaal digitaal, maar wel levensecht.

Verkade was een goede werkgever. Zo was er een grote kantine met echt servies en echt bestek waar de dames kletsend, breiend of lezend pauzeerden. Maar het liefst brachten de meisjes hun vrije minuten door op de groene grasmat in de tuin, waar ze zich mochten uitleven op schommel, wip of draaimolen.

Daarnaast heeft Verkade door zijn bedrijfscultuur meegewerkt aan de emancipatie van de vrouw. Bedenk wel, vroeger hadden vrouwen maar weinig mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Ze konden onderwijzeres of verpleegster worden.

In de meeste functies werden vrouwen ontslagen als ze gingen trouwen. Ze namen immers de plaats in van een kostwinner, een man. Verkade deed daar niet aan mee.

Toen het bedrijf een eigen crèche opende, konden ook vrouwen met kinderen in de fabriek aan de slag. 

De familie Verkade toonde zich ook op andere vlakken een sociaal werkgever. En er was de Verkade-drumband die het land doortrok. In de Amsterdamse trams hingen wervende folders met de aanmoediging ‘Meisjes kom werken bij Verkade en neem gerust je moeder mee’.

Alle emancipatie ten spijt was de bestemming van de vrouw nog steeds het huwelijk en kinderen. Zo konden de meisjes van Verkade ook deelnemen aan kook- en naailessen om ze klaar te stomen voor het huwelijk.

Verkade was natuurlijk ook bekend van zijn reclamecampagnes. Denk aan de Verkade albums, die in 1903 werden uitgebracht,

In elke rol beschuit en biskwietjes zat een plaatje, dat je in een speciaal album moest plakken. Dubbele exemplaren kon men opsturen naar het Verkade ruilbureau, dat op piekdagen wel tweeduizend brieven ontving.

De albums werden mede een succes door de verhalen van bekende auteurs, zoals Jac. P. Thijsse.

Een bezoek aan het Verkadepaviljoen in het Zaans museum is beslist de moeite waard. En neem gerust je familie mee.

Een mooi uitgevoerd boek, voorzien van interviews en zwart-witfoto's van meisjes en vrouwen, die bij Verkade in Zaandam gewerkt hebben. Veelal is men vol lof over de bedrijfscultuur tot aan de periode van de reorganisaties vanaf 1976.

Heb je zelf bij Verkade gewerkt, of ken je iemand die er gewerkt heeft, dan is dit een geweldig boek.

Ruytermeisjes en Verkadevrouwen.

Co Verkade zat tot 1960 in de directie van Verkade. Hij was verantwoordelijk voor de commerciele kant van het bedrijf.

Dit boek schetst de geschiedenis van Verkade en daarmee verbonden zijn persoonlijke leven.

Een leven in biskwie en chocolade

In de periode 1903 tot en met 1940 zijn er 30 albums uitgegeven. Het totaal in omloop gebrachte albums is ongeveer 3,2 miljoen met een recordaantal van 30 miljoen plaatjes. Jac. P. Thijsse schreef 18 Verkade-albums.

Het begon in 1906 met de albums Lente, Zomer, Herfst en Winter.

De boeken kun je mogelijk vinden op rommelmarkten en kringloopwinkels. De originele albums zijn vaak honderden euro's waard.

Je kan ook kiezen voor een replica. Dan betaal je ongeveer tien euro. Bij bol.com vind je een ruim aanbod, zoals dit boek.

Verkadealbum winter.